اتفاقاتی که فاز ۱۱ پارس جنوبی، از زمانی که قرعه فال توسعه این فاز به نام توتال افتاد، تاکنون که زمزمه های تولید اولیه از آن به گوش می‌رسد، پشت سر گذاشته، باعث شده تا نام این فاز از میدان گازی پارس جنوبی کنار نام پرحاشیه ترین میادین نفتی و گازی ایران قرار بگیرد.
عمر کوتاه حضور فرانسوی ها در فاز 11
بررسی تاریخچه توسعه فاز 11 نشان می‌دهد که قرار بود فاز ۱۱ پارس جنوبی در قالب IPC (قراردادهای جدید نفتی) و توسط کنسرسیومی متشکل از شرکت فرانسوی توتال (با سهم ۵۰.۱ درصدی)، شرکت چینی ) CNPC با سهم ۳۰ درصدی) و شرکت ایرانی پتروپارس (با سهم ۱۹.۹ درصدی) توسعه یابد. نکته مهم در توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی این بود که قرار بود سیستم تقویت فشاری که توسط فرانسوی‌ها در این فاز به کار گرفته می‌شود، الگوی سایر فازهای پارس جنوبی شود. به همین دلیل وزارت نفت بر حضور یک شرکت خارجی دارای تکنولوژی در توسعه فاز ۱۱ تاکید داشت. زیرا به طور کلی میدان گازی پارس جنوبی با افت فشار مواجه است و برای ادامه تولید نیاز به دستگاه های تقویت فشار دارد.
قرارداد مذکور که ۱۲ تیرماه سال ۱۳۹۶ امضا شد پایدار نبود و توتال تقریباًیک سال بعد از امضای قرارداد و حدود چهار ماه بعد از خروج آمریکا ازبرجام به صورت رسمی ایران را ترک کرد. البته چینی ها هم پای این قراردادنماندند و با خروج آن ها از کنسرسیوم (۱۵ مهر ۱۳۹۸)، توسعه فاز ۱۱پارس جنوبی به عهده پتروپارس گذاشته شد.
آغاز فرایند توسعه توسط یک شرکت ایرانی
فرایند توسعه توسط پتروپارس پس از ۶ ماه آغاز شد. در اردیبهشت سال جاری بود که عملیات بارگیری (Load Out) جکت سرچاهی سکوی ۱۱B طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی برای انتقال به محل نصب خود در مرز مشترک ایران و قطر امروز آغاز و طلسم توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌طور رسمی شکسته شد.
در نخستین روز خردادماه نیز عملیات نصب جکت نخستین سکوی فاز ۱۱پارس جنوبی آغاز شد و اوایل ماه گذشته بود که دستگاه حفاری به سمت موقعیت فاز ۱۱ پارس جنوبی در آب‌های خلیج فارس حرکت و در نیمه هایآبان ماه عملیات حفاری چاه‌های طرح توسعه فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی با استقرار دکل حفاری در موقعیت مرزی SPD۱۱B آغاز شد.
طبق برنامه اعلامی وزارت نفت، در مرحله اول با حفاری و تکمیل پنج حلقه چاه توصیفی – توسعه‌ای و نصب سکوی SPD۱۱B، تولید اولیه از این طرح به میزان ۵۰۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز محقق خواهد شد، سپس با انجام عملیات حفاری و تکمیل هفت حلقه چاه توسعه‌ای دیگر، همزمان با تولید اولیه، مجموع برداشت از این سکو به روزانه یک میلیارد فوت مکعب (معادل ۲۸میلیون مترمکعب) گاز ترش افزایش خواهد یافت.
در واقع درحال حاضر تنها سکوی پارس جنوبی که حفاری باقی مانده دارد، موقعیت فاز ۱۱ است که دکل حفاری در موقعیت مستقر شده است. برنامه وزارت نفت این است که از مجموع ۱۲ حلقه چاه، ۵ حلقه چاه را آماده و تولید را آغاز کند. بعد از آن همزمان با تولید از این ۵ حلقه چاه، ۷ حلقه چاه دیگر حفاری می‌شود و در نهایت پیش‌بینی این است که ظرف یک سال و نیم آینده بحث تولید زودهنگام از بلوک فاز ۱۱ محقق شود.
معضل کاهش فشار پارس جنوبی چه می شود؟
البته این برنامه ریزی ها درحالی صورت گرفته است که بحث کاهش فشار فاز ۱۱ پارس جنوبی و نیاز به سکوهای تقویت فشار همچنان مطرح است. موضوعی که به نظر نمی‌رسد شرکت های داخلی از پس هزینه ها و تکنولوژی مورد نیاز آن برآیند.
هرچند شنیده ها حاکی از این است که ساخت سکوهای تقویت فشار دنبال می‌شود و هدف این است که فشار گاز به میزانی بالا رود که خللی در گاز تحویلی به پالایشگاه‌ها ایجاد نشود. همچنین محمد مشکین فاممدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در مصاحبه ای با خبرگزاری ایرنا اعلام کرده است که در بخش دریا مطالعات نهایی شده است. در بخش خشکی نیز مشاور تعیین شده و به زودی نتیجه مطالعات مشخص می‌شود تا با کمترین هزینه ممکن، گاز با شرایط طبیعی مخزن و فشار قابل قبول به خشکی منتقل شود.
با این حال باید منتظر ماند و دید در صورت از بین رفتن تحریم ها آیا باز نیاز است که پای شرکت های خارجی به توسعه فاز 11 باز شود یا تکنولوژی شرکت های داخلی پاسخگوی مشکل کاهش فشار پارس جنوبی خواهند بود؟
