خبر تغییر نرخ دلار از ۳۶۴۸۰ تومان به ۲۸۵۰۰ تومان در محاسبه قیمت پایه محصولات پتروشیمی عرضه شده در بورس کالا سبب نگرانی فعالان این صنعت شد. به نظر می رسد سیاست گذاران چشم اندازی در مورد روند نرخ ارز ندارند و هنوز در مورد مبنا قرار دادن نرخ نیمای ۲ و یا تداوم نرخ دستوری نیمای فعلی با هم به توافق نرسیده اند.
به گزارش اقتصادآنلاین، در این گزارش به تجربه تاریخی سیاست گذاری بر مبنای نرخ ارز تثبیت شده در قیمت پایه محصولات پتروشیمی در سال ۱۳۹۷ بررسی شده است. باید تاکید کرد این سیاست بارها تکرار شده و نتایج زیانباری برای اقتصاد کشور داشته و صرفا منجر به توزیع رانت شده است. جدول ذیل معاملات پلی اتیلن سنگین پتروشیمی جم در بورس کالا در سال ۹۷ را نمایش می دهد:
نام کالا | قیمت پایانی میانگین موزون | ارزش معامله (هزارریال) | قیمت پایه عرضه | حجم عرضه | تقاضا | حجم قرارداد | تاریخ معامله |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 50,336 | 146,728,010 | 45,848 | 2,915 | 5,885 | 2,915 | 1397/03/01 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 48,594 | 145,393,061 | 45,075 | 2,992 | 4,323 | 2,992 | 1397/03/07 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 48,723 | 48,771,294 | 45,075 | 1,001 | 2,783 | 1,001 | 1397/03/12 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 49,790 | 99,679,591 | 45,599 | 2,002 | 3,817 | 2,002 | 1397/03/22 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 49,268 | 98,634,030 | 45,599 | 2,002 | 3,432 | 2,002 | 1397/03/29 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 50,089 | 50,690,068 | 45,536 | 1,012 | 12,727 | 1,012 | 1397/04/05 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 50,075 | 50,675,900 | 45,523 | 1,012 | 14,542 | 1,012 | 1397/04/12 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 50,330 | 50,933,960 | 45,755 | 1,012 | 11,440 | 1,012 | 1397/04/19 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 50,465 | 51,070,580 | 45,878 | 1,012 | 8,811 | 1,012 | 1397/04/26 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 51,929 | 52,552,148 | 47,209 | 1,012 | 12,254 | 1,012 | 1397/05/02 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 49,356 | 49,948,272 | 47,006 | 1,012 | 4,752 | 1,012 | 1397/06/06 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 49,266 | 49,857,192 | 46,920 | 1,012 | 4,136 | 1,012 | 1397/06/13 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 49,266 | 49,857,192 | 46,920 | 1,012 | 2,134 | 1,012 | 1397/06/20 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 118,832 | 120,257,764 | 46,725 | 1,012 | 3,410 | 1,012 | 1397/06/27 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 129,876 | 131,434,116 | 46,660 | 1,012 | 3,608 | 1,012 | 1397/07/03 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 108,319 | 109,618,982 | 46,466 | 1,012 | 2,618 | 1,012 | 1397/07/10 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 104,291 | 156,019,622 | 95,354 | 1,496 | 2,464 | 1,496 | 1397/07/24 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 97,200 | 145,411,728 | 88,390 | 1,496 | 2,948 | 1,496 | 1397/08/01 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 93,327 | 98,553,114 | 93,312 | 1,056 | 1,188 | 1,056 | 1397/08/07 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 85,071 | 71,119,356 | 85,071 | 1,496 | 902 | 836 | 1397/08/15 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 85,071 | 13,100,934 | 85,071 | 0 | 154 | 154 | 1397/08/15 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 84,300 | 9,273,000 | 84,300 | 0 | 110 | 110 | 1397/08/22 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 84,300 | 42,655,800 | 84,300 | 2,002 | 638 | 506 | 1397/08/22 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 84,300 | 1,854,600 | 84,300 | 0 | 22 | 22 | 1397/08/26 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 84,300 | 12,982,200 | 84,300 | 363 | 154 | 154 | 1397/08/26 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 84,243 | 85,253,652 | 79,425 | 1,012 | 1,958 | 1,012 | 1397/08/29 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 98,949 | 30,476,160 | 83,384 | 308 | 1,276 | 308 | 1397/09/13 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 98,949 | 6,530,634 | 98,949 | 77 | 77 | 66 | 1397/09/18 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 98,949 | 1,088,439 | 98,949 | 0 | 11 | 11 | 1397/09/18 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 88,437 | 134,246,772 | 81,617 | 1,518 | 2,926 | 1,518 | 1397/09/20 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 88,437 | 28,211,403 | 88,437 | 319 | 319 | 319 | 1397/09/24 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 84,888 | 1,867,536 | 84,888 | 0 | 22 | 22 | 1397/09/28 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 84,888 | 31,748,112 | 84,888 | 1,012 | 572 | 374 | 1397/09/28 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 84,888 | 3,735,072 | 84,888 | 1,012 | 396 | 44 | 1397/09/28 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 81,805 | 26,995,650 | 81,805 | 1,012 | 396 | 330 | 1397/10/04 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 82,773 | 83,766,474 | 81,805 | 1,012 | 1,430 | 1,012 | 1397/10/04 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 81,805 | 55,791,010 | 81,805 | 0 | 682 | 682 | 1397/10/04 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 82,463 | 16,327,674 | 82,463 | 0 | 198 | 198 | 1397/10/11 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 82,463 | 7,256,744 | 82,463 | 1,012 | 220 | 88 | 1397/10/11 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 82,463 | 67,124,882 | 82,463 | 1,012 | 946 | 814 | 1397/10/11 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 83,962 | 1,847,164 | 83,962 | 1,012 | 22 | 22 | 1397/10/18 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 83,962 | 5,541,492 | 83,962 | 0 | 66 | 66 | 1397/10/18 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 83,962 | 55,414,920 | 83,962 | 1,012 | 726 | 660 | 1397/10/18 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 80,540 | 79,734,600 | 80,540 | 1,012 | 1,034 | 990 | 1397/10/25 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 80,540 | 37,209,480 | 80,540 | 0 | 462 | 462 | 1397/10/25 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 80,540 | 1,771,880 | 80,540 | 0 | 22 | 22 | 1397/10/25 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 80,540 | 21,262,560 | 80,540 | 1,012 | 374 | 264 | 1397/10/25 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 78,992 | 1,737,824 | 78,992 | 1,012 | 44 | 22 | 1397/11/02 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 78,992 | 67,775,136 | 78,992 | 1,012 | 902 | 858 | 1397/11/02 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 78,992 | 12,164,768 | 78,992 | 0 | 154 | 154 | 1397/11/02 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 78,992 | 6,951,296 | 78,992 | 0 | 88 | 88 | 1397/11/02 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 77,515 | 78,445,246 | 74,175 | 1,012 | 1,628 | 1,012 | 1397/11/09 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 77,946 | 78,881,528 | 74,470 | 1,012 | 1,452 | 1,012 | 1397/11/16 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 74,470 | 129,428,860 | 74,470 | 1,782 | 1,782 | 1,738 | 1397/11/23 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 76,560 | 131,376,212 | 75,892 | 1,716 | 1,892 | 1,716 | 1397/11/30 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 82,775 | 167,537,326 | 75,136 | 2,024 | 2,948 | 2,024 | 1397/12/07 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 83,652 | 169,312,616 | 76,392 | 2,024 | 2,992 | 2,024 | 1397/12/14 |
پلی اتیلن سنگین تزریقی 52518 | 80,014 | 161,948,534 | 78,194 | 2,024 | 2,618 | 2,024 | 1397/12/21 |
معاملات پلی اتیلن سنگین پتروشیمی جم در بورس کالا در سال ۹۷
همان طور که در جدول فوق قابل مشاهده است تنظیم نرخ پایه با دلار دستوری ۴۲۰۰ تومانی نسبت تقاضا به عرضه را تا ۱۲ برابر افزایش داده است. در شهریور همان سال که قیمت پایه بر مبنای دلار نیمایی اصلاح شد قیمت معاملاتی محصول تا ۳ برابر افزایش یافت و نسبت تقاضا به عرضه متعادل شد. در واقع ارزان نگه داشتن غیر واقعی قیمت پلی اتیلن سنگین تقاضا را افزایش داده بود. به این ترتیب رانت قابل توجهی نصیب دلالان شد. این در حالی بود که در خارج از بازار قیمت ها بر مبنای دلار آزاد به مصرف کننده واقعی می رسید. با در نظر گرفتن این تجربه تاریخی بهتر است سیاست گذار بازار را به عنوان مرجع قیمت گذاری مبنا قرار دهد؛ چرا که فعالان بازار متوجه کوتاه بودن دوره اثر بخشی این نوع سیاست گذاری شده اند و دوره اجرایی این نوع تصمیم های خلق الساعه از شش ماه در سال ۱۳۹۷ به یک ماه و حتی چند هفته کاهش یافته است.
نکته دیگر این که به نظر می رسد در صورت رقابت قابل توجه عملا نرخ دلار ۲۸۵۰۰ تومانی خنثی می شود و طبعا با توجه به انتظارات تورمی نرخ دلار مبنا نزدیک به نرخ دلار نیما ۲ خواهد بود علاوه بر این محتمل است نرخ دلار مبنای خوراک محصولات پایین دستی در کوتاه مدت ۲۸۵۰۰ باقی بماند. به این ترتیب حاشیه سود محصولات پتروشیمی پایین دستی در کوتاه مدت در صورت وجود رقابت افزایش خواهد یافت و در صورت عدم رقابت قابل توجه این فرضیه محقق نخواهد شد.
