آرمان خالقی، قائم مقام خانه صمت با استناد به گزارش مرکز آمار ایران دلیل ریزش واحدهای صنعتی با ۱۰ تا ۴۹ نفر کارکن را فشارهای اقتصادی دانسته و حمایت‌ها و پرداخت تسهیلات به واحدهای بزرگتر را مرز توسعه واحدهای با بیش از ۵۰ کار کن می‌داند اما مهدی سیجانی مدیر کل صمت استان تهران حذف واحدهای متوسط را اقدام مبارکی توصیف می‌کند و آن را در جهت رشد بهره‌وری می‌داند.
مرکز آمار ایران نتایج طرح آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی در سال ۱۴۰۱ را منتشر کرد. بر اساس این گزارش تعداد کارگاه‌های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن فعال در سال ۱۴۰۰، ۴.۳ درصد کاهش و کارگاه‌های صنعتی ۵۰ نفر کارکن و بیشتر فعال، ۱۶.۲ درصد درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش داشته است.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، کارگاه‌های ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل پنج صدم درصد افزایش داشته و حدود ۱۵ کارگاه بر تعداد این واحدها افزوده شده است.
در این گزارش آمده است که از تعداد ۳۰ هزار و ۴۱۵ کارگاه صنعتی فعال در سال ١٤٠٠، ۷۵ درصد در طبقه ۱۰ تا ۴۹ کارکن و ۲۴.۸ درصد در طبقه ۵۰ نفر کارکن و بیشتر قرار دارند.
ارزش افزوده ایجاد شده در کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹، ۶۸.۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در این سال ارزش افزوده‌ای برابر با ۱۴ میلیون و ۷۴۹ هزار و ۵۴۹ میلیارد ریال ایجاد کرده‌اند که ۱۳.۲ درصد آن مربوط به کارگاه‌های ۱۰ تا ۴۹ نفر و ۸۶.۸ درصد مربوط به کارگاه‌های ۵۰ نفر کارکن و بیشتر است.
کارگاه های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر کشور در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل ۴۰.۱ درصد سرمایه‌گذاری بیشتری کرده‌اند. این مجموعه‌ها در سال ۱۴۰۰ حدود یک میلیارد و ۵۷۸ میلیون و ۶۸۳ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری کرده‌اند که سهم واحدهای ۱۰ تا ۴۹ نفر ۱۰.۳ درصد و کارگاه‌های ۳۰ نفر و بیشتر ۸۹.۷ درصد بوده است.
آسیب‌پذیری واحدهای کوچک و متوسط
بر اساس طبقه‌بندی مرکز آمار ایران، واحدهای زیر ۱۰ نفر کوچک، ۱۰ تا ۴۹ متوسط و بیش از ۵۰ نفر بزرگ تعریف شده است. بر اساس این تعریف واحدهای متوسط یا همان ۱۰ تا ۴۹ نفره در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل ریزش داشته‌اند در حالی که واحدهای بزرگ با افزایش تعداد مواجه بوده‌اند. دلیل رشد واحدهای بزرگ چیست؟ آیا شرایط اقتصادی زمینه رشد واحدهای بزرگتر را فراهم کرده است و آیا این روند ادامه خواهد داشت؟
آرمان خالقی قائم مقام دبیرکل خانه صمت در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین بیان کرد: بسته به نوع سیاست‌ها و بازار، در وضعیتی قرار داریم که واحدهای کوچک و متوسط آسیب‌پذیرتر هستند.
وی افزود: وقتی فشار اقتصادی بالا می‌رود، در بخش خصوصی شرکت‌هایی دوام می‌آورند که توان اقتصادی بالاتری دارند. در واحدهای ۵۰ نفر به بالاو ۵۰۰ نفر که بزرگ محسوب می‌شوند، تاب‌آوری بیشتر است.
خالقی درباره دلایل تاب‌آوری واحدهای بزرگ گفت: این واحدها منابع اقتصادی بیشتری دارند. بازار بزرگتری داشته و ظرفیت‌های آنها بیشتر است. ضمن آنکه حمایت‌ها از آنها بیشتر است و در زمان تامین منابع، راحت‌تر به بانک‌ها دسترسی دارند. در واقع دولتی‌ها بیشتر هوای چنین واحدهایی را دارند.
وی اضافه کرد: واحدهای کوچک و متوسط با یک نوسان و بی‌مهری که در اقتصاد اتفاق می‌افتد؛ خیلی سریع‌تر تعطیل می‌شوند. فردا که اقتصاد رونق بهتری داشته باشد، واحدهای کوچک و متوسط هم مثل گل‌های بهار سر در می‌آورند و رشد می‌کنند. در طول این مدت ممکن است تعدادی ریزش کنند و عده‌ای هم به مرور زمان بزرگ می‌شوند.
رشد واحدهای کوچک در مسیر بهره‌وری
مهدی سیجانی مدیر کل صنعت، معدن و تجارت استان تهران درباره دلایل ریزش واحدهای متوسط و رشد واحدهای بزرگ به اقتصاد آنلاین گفت: این آمار نشان می‌دهد که صنایع کوچک به سمت متوسط و بزرگ شدن رشد کرده‌اند.
وی اضافه کرد: اساس رشد تولید از واحدهای کوچک و خرد شروع می‌شود. واحدها زنجیره تولید خود را تکمیل کرده و بزرگ می‌شوند.
مدیر کل صمت استان تهران تکمیل زنجیره تولید را یکی از برنامه‌های اصلی استان دانست و افزود: ما از واحدهایی که بتوانند کالاهای پیشین و پسین خود را تولید کرده و زنجیره را کامل کنند، حمایت خواهیم کرد.
وی ادامه داد: واحدهایی که کالاهای خود را توسعه می‌دهد یا افزایش ظرفیت می‌دهند تا نیازهای خود را تولید کنند، مثلا تجهیزات، قالب یا مواد اولیه خود را تولید می‌کنند، عموما از سمت کوچک بودن به سمت متوسط و بزرگ شدن رشد می‌کنند.
سیجانی بیان کرد: این اقدام مبارکی است و به هر حال در جهت بهره‌وری سرمایه است. با بزرگ شدن واحدهای صنعتی، هزینه‌ها سرشکن می‌شود و این تغییرات کار خوبی است.
تداوم رشد بنگاه‌ها مشروط به حمایت از بخش صنعت
با توجه به گزارش مرکز آمار ایران و افزایش تعداد واحدهای صنعتی بزرگ در سال ۱۴۰۰، آیا شاهد تداوم این روند در سال پیش رو خواهیم بود؟
مدیر کل صمت استان تهران در این رابطه بیان کرد: برای تکرار این روند باید از بخش صنعت حمایت شود. ما در سال گذشته یک مقدار با چالش بانکی مواجه بودیم و نحوه تامین مالی بانک‌ها در سال قبل آزار دهنده بود. امسال امیدواریم با نام‌گذاری که مقام معظم رهبری در بحث جهش تولید انجام دادند، بانک‌ها در بحث تامین مالی به صورت ریالی و ارزی کمک کنند.
وی اضافه کرد: اگر این اتفاق بیفتد، خیلی از واحدهای ما توان توسعه و رقابت‌پذیری دارند و می‌توانند بیشتر اقلام خود را مخصوصا اقلامی که وارداتی است؛ تولید کنند. اگر این اتفاق بیفتد، واقعا کار خیلی ارزشمندی است. اگر واحدهای تولیدی حمایت بشوند، توسعه می‌یابند.
سیجانی گفت: امیدواریم در سال ۱۴۰۳، همه دستگاه‌ها به بخش صنعت کمک کنند. زیرا جهش تولید مختص یک دستگاه تولیدی مثل وزارت صمت نیست و دستگاه‌های اثرگذار دیگر مثل بانک مرکزی، تامین کنندگان مواد پتروشیمی، گمرک و همه بخش‌ها باید نگاهشان به بخش تولید ویژه باشد. اگر این اراده ایجاد شود و شرایط تحریم و جنگ اقتصادی کمی درک شود، حتما رفتارمان با واحدهای تولیدی متفاوت خواهد بود. اگر درست رفتار نکنیم، اتفاق خوبی نمی‌افتد.
وی تاکید کرد: اگر مثل شرایط عادی همان بوروکراسی حاکم باشد و نگاهی که دستگاه‌های اجرایی به حوزه تولید دارند تغییر نکند، اتفاقی رخ نمی‌دهد. بخش خصوصی حتما از دولتی‌ها جلوتر هستند، آنها زیرساخت‌ها را آماده کرده‌اند، امیدواریم بخش دولتی هم کمک کند که اتفاقات خوبی رقم بخورد.
رونقی در پیش نیست
اما آرمان خالقی دبیر کل خانه صمت درباره افق پیش روی ۱۴۰۳ برای رشد و توسعه واحدهای تولیدی بیان کرد: ۱۴۰۳ را با پیش‌فرض‌های گذشته، سال خیلی پررونقی نمی‌بینم.
وی افزود: زیرا از گذشته یک تورمی وجود داشته که ادامه دارد و اثرات و آسیب‌هایش را امسال نشان می‌دهد. باید دید در بحث ارز چه پیش خواهد آمد. امیدوارم که امسال حداقل اگر بتوانیم موضوعات اساسی اقتصادی مثل روابط بین‌الملل را بهبود بدهیم که بازار جدید برای تولید داخلی باز شود و شرایط بهتر شود.
دبیر کل صمت گفت: شعار سال جهش تولید است. برای دستیابی به این هدف نیاز به بازار جدید داریم. زیرا بازار فعلی کشش تولید حال حاضر را هم ندارد. یا باید قدرت خرید مردم به قدری بالا برود که هرچه در داخل تولید می‌شود را بخرند یا فضا را باز کنیم و بازار بیرونی برای محصول ایرانی فراهم شود تا این بازارها کشش ایجاد کنند.
وی تاکید کرد: اگر شرایط بازار را بهبود دهیم، اتفاق مثبتی می‌افتد در غیر این صورت همچنان با روند پارسال رشد هرچقدر بوده، به همان میزان ادامه خواهد یافت و اتفاق جدیدی رخ نخواهد داد.
خالقی درباره احتمال تاثیر مثبت قیمت دلار بر صادرات یادآور شد: افزایش قیمت دلار می‌تواند به نفع صادرات باشد اما باید دید که آیا کسی کالای ما را می‌خرد یا نه.
وی ادامه داد: رشد نرخ دلار مطلوبیت قیمتی برای صادرات ایجاد می‌کند اما مطلوبیت کیفی هم برای صادرات مهم است. تا مناسبات مالی و پولی‌مان به دلیل تحریم حل نشود و ما به دنبال بهبود روابط بین‌الملل نباشیم، بازار خیلی برای ما باز نمی‌شود.
